03-09-2024
Grenzen stellen aan je kind: 9 tips en voorbeelden bij ongewenst gedrag
Waarom vertonen kinderen ongewenst gedrag?
Slaat jouw kind wel eens andere kinderen of liegt je kind bijvoorbeeld regelmatig? Dat is natuurlijk vervelend. Gelukkig is de kans groot dat je kind dit niet expres doet of dit doet om jou te pesten. Vaak zit er een achterliggende oorzaak achter het vertonen van ongewenst gedrag. Het kan zijn dat je kind geen duidelijke grenzen heeft gekregen, maar vaak ligt er ook een bepaalde behoefte of emotie achter het gedrag.
Probeer er dus achter te komen waar de behoefte van je kind ligt en kijk of je deze behoefte kan vervullen. Ga daarnaast aan de slag met het stellen van duidelijke grenzen, zodat je kind weet wat er verwacht wordt.
Vaak liggen één of meer van deze oorzaken ten grondslag aan ongewenst gedrag:
1. Het kind heeft ergens behoefte aan (ontwikkelbehoefte, uitdaging, erkenning, eten, slaap etc.).
2. Het kind heeft onvoldoende informatie (het kind begrijpt het nog niet of kan het nog niet).
3. Het kind kampt met opgekropte emoties of gevoelens (bijvoorbeeld frustratie, angst, verdriet of jaloezie).
Grenzen stellen bij baby’s en dreumesen: 0-2 jaar
Zelfs bij hele jonge kinderen is het nodig dat je als opvoeder grenzen stelt. Zo leren ze al op jonge leeftijd wat wel en niet mag en het geeft hen een gevoel van veiligheid en structuur.
- Wees kort en bondig: omdat de taalontwikkeling van baby’s en dreumesen nog niet is ontwikkeld, is het effectief om kort en bondig te zijn. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: ‘springen doen we op de grond’, ‘rennen doen we buiten’ of ‘eten doen we aan tafel’.
- Leg de focus op het laatste gedeelte: kinderen horen vooral wat je als laatste zegt. Leg daarom de nadruk op wat wél mag en gebruik dit aan het eind van je zin.
- Communiceer respectvol en duidelijk: zorg voor een neutrale stem, communiceer zonder oordeel, ga op ooghoogte staan en wees duidelijk naar je kind.
Voorbeeld: grenzen stellen bij baby’s en dreumesen.
Situatie: je dreumes slaat en/of schopt een ander kind en je wilt dat hij hiermee stopt.
Jouw reactie kan zijn: “Ik zie dat je Teun slaat. Andere kinderen slaan doen we niet. Je mag slaan in de kussens of schoppen tegen een bal.”
Is straffen en belonen goed?
Heeft het zin om je kind een kwartier op de gang te zetten? Of leert je kind ervan als je hem geen toetje geeft als hij zich niet gedraagt?
Onze Pedagogen Amber en Laurie geven antwoord op deze vragen in De Opvoedcast: Straffen en belonen, waarom zou je?.
Grenzen stellen bij peuters: 2-4 jaar
Bij peuters maakt de sociaal-emotionele ontwikkeling een enorme spurt. Een aanhoudende nieuwsgierigheid en driftbuien maken het opvoeden soms tot een uitdaging, waardoor het stellen van duidelijke grenzen in deze leeftijdsfase onmisbaar is.
- Wees rustig, consequent en duidelijk: zorg dat het voor je kind duidelijk is wat je van hem of haar vraagt.
- Vermijd open vragen als je kind geen inspraak heeft: stel jij je kind wel eens de vraag ‘zullen we opruimen?’, dan is de kans groot dat jouw peuter ‘nee’ zegt. Stel daarom geen vraag waarop een open antwoord mogelijk is wanneer je kind geen inspraak heeft. Geef in plaats daarvan duidelijk aan wat je wil, zoals in het onderstaande voorbeeld.
- Geef je kind keuzes: door je kind keuzes te geven waarin hij wel inspraak heeft, voelt hij zich gehoord en weet hij dat zijn mening ertoe doet.
Voorbeeld: grenzen stellen bij peuters.
Situatie: Je peuter laat zijn speelgoed op de grond liggen, terwijl hij al begint aan zijn volgende activiteit. Je wilt dat hij eerst het speelgoed opruimt waarmee hij klaar is.
Jouw reactie kan zijn: “we gaan eerst het speelgoed opruimen, doe jij de rode of de blauwe blokken in de mand? Jij bepaalt wat er gebeurt, je kind bepaalt hoe.
Je kunt het opruimen ook leuk maken, door er bijvoorbeeld een wedstrijdelement aan toe te voegen: “Wie kan als eerste alle blokken in de mand doen?”.
Grenzen stellen bij schoolkinderen: 4-12 jaar
De wereld van kinderen van 4 tot 12 jaar wordt steeds groter. Buitenshuis komen ze in contact met andere kinderen en volwassenen en doen ze nieuwe ervaringen op. Hier leren ze veel van, maar ze kunnen ook gedrag gaan overnemen waar je als ouder minder blij mee bent.
- Bespreek de afspraken: wees duidelijk naar je kind in wat wél mag en wat de afspraken zijn.
- Geef informatie: waar het bij baby’s en peuters weinig zin heeft om veel uitleg te geven bij grenzen, is dat bij deze fase juist effectief. Waarom stel je deze regel en waar komt dit vandaan? Geef je kind uitleg en informatie en geef zelf het goede voorbeeld.
- Laat je kind meedenken en geef verantwoordelijkheid: bij het stellen van grenzen adviseren we om niet met een waslijst aan regels te komen, want dat wekt vaak juist de interesse. In plaats daarvan kun je je kind laten meedenken in oplossingen voor zijn ongewenste gedrag. Dit maakt dat je kind zich medeverantwoordelijk voelt, waardoor hij de regels minder snel zal overtreden.
Voorbeeld: grenzen stellen bij schoolkinderen.
Situatie: je kind speelt langer op de tablet dan de afgesproken tijd. Jij wilt dat je kind een andere activiteit gaat doen.
Jouw reactie kan zijn: "je hebt vandaag al een uur schermtijd gehad. Het is tijd om te stoppen, want we hebben afgesproken dat je maximaal een uur per dag op de tablet mag. Wat vind jij leuk om te doen na het opruimen van de tablet; wil je bijvoorbeeld een boek lezen, buiten spelen, of misschien iets creatiefs doen?
Ongewenst gedrag, zijn kinderen zich er bewust van?
Ongewenst gedrag komt op alle leeftijden voor bij kinderen. Maar zijn ze zich er eigenlijk van bewust? De ontwikkeling van het begrip van goed en fout groeit mee met de leeftijd van het kind:
0 – 4 jaar: kinderen weten, door de reactie van volwassenen, wel wanneer ze iets fout doen, maar snappen ze nog niet waarom het fout is. Ook snappen ze niet dat de regel ook geldt als de volwassene er niet is.
4 – 7 jaar: kinderen krijgen een beter aanpassingsvermogen. Niet omdat ze echt begrijpen waarom bepaald gedrag goed of fout is, maar omdat ze weten welke consequenties er aan bepaald gedrag verbonden zitten. Ze proberen deze consequenties te vermijden door zich anders (goed) te gedragen.
7 – 10 jaar: de ontwikkeling van het geweten komt langzaam op gang. Aanspreken op gedrag kan, maar het is voor kinderen nog moeilijk om verschillende alternatieven af te wegen en te beargumenteren. Vanaf 8 jaar gaan kinderen hun eigen oordeel verbinden aan gedrag en bepalen ze zelf of iets goed of fout is. Hierin denken ze nog erg zwart-wit: wanneer je je niet aan de regels houdt, dan is dit sowieso fout.
10 – 12 jaar: kinderen kunnen steeds beter rekening houden met het waarom achter bepaald gedrag. Ze begrijpen bijvoorbeeld dat je wel door rood mag rijden als je snel naar het ziekenhuis moet. Onthoud wel dat kinderen nog steeds in ontwikkeling zijn in het beoordelen wat ongewenst en gewenst gedrag is. Zowel bij henzelf als bij anderen!
Ben je benieuwd naar hoe wij bij CompaNanny met kinderen communiceren?
We vertellen je er graag meer over op één van onze 52 vestigingen!
